ترمیم زخم و تشکیل کلویید

آیا تا به حال زخم‏هایی داشته‌اید که جای آنها هنگام بهبود بزرگ‌تر و برجسته‏تر از سطح پوست ‏شود؟ در اصطلاح عام به این برجستگی‏ها گوشت اضافه و در اصطلاح پزشکی «کلویید» گفته می‏شود. دکتر سیدمسعود داودی، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله، کلویید را یک نوع اسکار یا جوشگاه می‏داند که به دلیل ترمیم زخم ایجاد می‏شود و یک حالت برجسته و توپر نسبت به پوست اطرافش دارد به‌طوری که معمولا از نظر زیبایی مشکل‌ساز است. در ادامه گفتگو با ایشان در این رابطه را می خوانید.

*آقای دکتر،کلویید یا گوشت اضافه چگونه تشکیل می‏شود؟

گاهی هنگام ترمیم زخم بافت ترمیمی بیش از حد ساخته می‌شود. در این بافت رشته‌های ارتجاعی و سلول‏های سازنده بافت همبندی تراکم زیاد و سلول‌های طبیعی پوست کمتر وجود دارند بنابراین کلوییدها از نظر خصوصیات بافتی به‌هیچ‌وجه شبیه پوست نیستند.

*چه کسانی مستعد ابتلا به کلویید هستند؟

بعضی از افراد استعداد ژنتیکی ابتلا به کلویید دارند و ترمیم پوستشان پس از اعمالی‌ مثل برداشتن خال، جراحی، بریدگی ‌و زخم به شکل کلویید است. حتی در مواردی ممکن است کلویید خود‌به‌خود و بدون این زخم در بدنشان ایجاد شود. این نوع کلوییدها معمولا به دنبال ضربه‌های خیلی معمولی که حتی به زخم منجر نشده یا پس از خوب‌شدن ضایعات التهابی مانند آکنه‌های معمولی به وجود می‌آیند. علاوه بر زمینه‌های ژنتیکی، قسمت‏هایی از بدن استعداد بیشتری برای ساختن کلویید دارند تا آنجا که پزشکان هنگام جراحی در این قسمت‌ها به بیمار یادآوری می‌کنند که ممکن است بعد از ترمیم زخم، گوشت اضافه ایجاد شود.

*در کدام قسمت‏های بدن امکان کلوییدسازی بیشتر است؟

در قفسه سینه، قسمت فوقانی بازو، شانه‌ و ناحیه پشت بین 2 کتف ساخته‌شدن کلویید بسیار شایع است اما به این معنا نیست که قسمت‏های دیگر بدن استعداد ساخت کلویید را ندارند. معمولا پزشکان وقتی قصد دارند خال یا ضایعه نه‌چندان مهمی را بردارند، ابتدا بررسی می‏کنند اگر در محل ضایعه کلویید ساخته شود برای بیمار قابل‌قبول‌تر است یا همین ضایعه‌ای که در حال حاضر وجود دارد. اگر برداشتن ضایعه الزامی باشد، آن را برمی‌داریم و اگر احیانا کلویید هم ساخته شود، مهم نیست.

*کلوییدها معمولا چقدر بزرگ می‌شوند؟

اندازه کلویید به ضایعه قبل از آن یا وسعت جراحی بستگی دارد؛ مثلا کلوییدی که با بهبود یک آکنه ایجاد می‏شود، ممکن است در حد یک نخود یا فندق باشد ولی کسی که عمل جراحی قلب باز انجام داده و از بالای جناغ سینه تا پایین دنده‌هایش شکافته شده است، کلوییدی به شکل یک خط ممتد به ابعاد بزرگ‌تر دارد. حتی گاهی در برخی افراد به دنبال سوراخ‌کردن گوش‌ هم کلویید به اندازه یک نخود یا فندق در لاله گوش‌ ایجاد می‌شود.

*در ابتلا به کلویید نژاد چقدر مهم است؟ در ایران چقدر شایع است؟

در سیاه‌پوست‌ها کلویید بیشتر دیده می‏شود. سفید‌پوستان اروپایی و آسیایی مانند ژاپنی‌ها و چینی‌ها هم کمتر استعداد ابتلا به کلویید را دارند. ما ایرانی‌ها حد وسط سیاه‌پوست‌ها و سفیدپوست‌ها هستیم. از طرفی آقایان بیشتر از خانم‏ها مستعد ابتلا هستند. میزان ابتلای جوان‌ها به کلویید نیز به دلیل قدرت بالای ترمیم پوست بیشتر از سالمندان است که این امر باعث ترمیم اغراق‏آمیز زخم یا ایجاد کلویید می‏شود.

*برای برداشتن کلویید از چه درمان‌ها و روش‌هایی استفاده می‌شود؟

معمولا با مصرف دارو می‏توان کلویید را درمان کرد اما باید به اینکه بدن برخی افراد به‌طور ژنتیکی کلوییدساز است و ممکن است باوجود درمان کلوییدهایی که در حال حاضر وجود دارند، کلوییدهای جدید دیگری در قسمت‏های مختلف بدن ساخته شود، توجه کرد. گاهی هم باوجود تمام اقدام‌های درمانی در برخی افراد باز کلویید برطرف نمی‏شود و حداکثر ممکن است مقداری از ضخامت آن کم شود. رایج‌ترین درمان کلویید، استفاده از پمادهای کورتونی است. در کلوییدهایی که جدید ایجاد شده‌اند، اگر درمان‌های موضعی طی چند ماه موثر واقع نشوند، می‏توان از تزریق آمپول‏های کورتون به داخل کلویید استفاده کرد. گاهی علاوه بر تزریق، از روش انجماد و فریز هم استفاده می‌شود. در حال حاضر پانسمان‏های ویژه‌ای نیز برای برطرف‌کردن گوشت اضافه یا کلویید در بازار وجود دارد که مصرف مداوم و طولانی‏مدت آنها ممکن است باعث آب‌شدن و مسطح‌شدن کلویید شود. راه‌حل آخر هم استفاده از لیزر است. اگر هیچ‌یک از این روش‌ها موثر نباشد می‏توان گوشت اضافه یا کلویید را با روش جراحی برداشت و زخم در حال ترمیم را در فازهای اولیه با کورتون‌، تزریق یا پمادهای موضعی درمان کرد.

*اگر کلوییدها درمان نشوند مشکل خاصی ایجاد می‏شود؟

گاهی خارش و سوزش دارند و گاهی هم در مناطقی پرمویی ایجاد می‏شوند که داخل آنها نیز مو رشد کرده و هر چند وقت یک‌بار باعث زخم، ترشح و عفونت می‏شوند. گاهی کلوییدها از نظر ظاهری خوشایند نیستند اگر هیچ‌یک از این 3 مشکل وجود نداشته باشد، درمان آن ضروری نیست.

*بعد از درمان احتمال عود هست

سطح بافت کلویید از نظر رنگ، دانسیته و تراکم بافتی با بافت جوشگاهی اضافه متفاوت است. افتراق این دو ضایعه بر عهده پزشک است زیرا درمانشان کاملا با هم تفاوت دارد. آنچه اهمیت دارد این است که کلویید در کدام قسمت بدن ایجاد شده است. درمان این ضایعه بسیار سخت است به‌خصوص اگر در ناحیه جلوی استخوان جناغ، روی شانه‌ها و پشت ناحیه کتف باشد. در این صورت احتمال عود آن پس از درمان بسیار بالاست. به همین دلیل ابتدا سعی می‌شود اگر بیمار فقط احساس درد و سوزش دارد، با درمان‌های نگهدارنده مانند مصرف داروهای موضعی یا تزریق دارو داخل ضایعه، آن را تا حد امکان کوچک کرد. گاهی کلویید در صورت، لاله گوش و... ایجاد می‌شود و مشکل زیبایی برای فرد ایجاد می‏کند یا در قسمت‌هایی از بدن وجود دارد که عملکرد ناحیه را دچار اختلال می‌کند در این صورت باید آن را با جراحی برداریم. جراحی کلویید با سایر جراحی‌ها تفاوت دارد و نباید تمام ضایعه در یک مرحله برداشته شود. باید حاشیه‌ای از کلویید را باقی گذاشت و در حین و بعد از عمل جراحی داروهایی را به آن ناحیه تزریق کرد. در مجموع درمان کلویید یکی از مشکلات جراحی پلاستیک است زیرا احتمال عودش بسیار بالاست. درصد موفقیت عمل می‌تواند در حد قابل‌‌قبولی باشد ولی هرگز به حد ایده‌آل نخواهدرسید بنابراین افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به کلویید هستند، باید دقت کنند تا قبل از هرگونه دستکاری یا جراحی در بدنشان با جراح پلاستیک مشاوره داشته باشند.
منبع: هفته نامه سلامت